"WIWAT MAJ, TRZECI MAJ"
Rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja obchodzili sławni patrioci uroczyście już podczas rozbiorów, pomimo represji i sprzeciwu zaborców.
Wielkim świętem państwowym rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja była w okresie międzywojennym. Po II wojnie światowej, w nowej rzeczywistości politycznej i ustrojowej zaprzestano obchodzenia tej rocznicy. 6 kwietnia 1990 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zdecydował przywrócić jako święto państwowe dzień 3 Maja - rocznicę uchwalenia pierwszej polskiej konstytucji w 1791 roku.
Konstytucja wyrażała nadzieje Polaków z jednej strony na wzmocnienie państwa, władzy królewskiej i wojska, a drugiej na nadanie praw mieszczanom, poprawienie sytuacji chłopów. Uchwalając Konstytucję 3 Maja posłowie Sejmu Czteroletniego podjęli próbę ratowania Rzeczypospolitej. Konstytucja była pierwszą w Europie a drugą na świecie
po Stanach Zjednoczonych ustawą zasadniczą, regulującą podstawowe problemy społeczno-polityczne, prawa i obowiązki mieszkańców państwa oraz zasady organizacji jego władz.
Postanowienia konstytucji były rewolucyjne a jednocześnie ostrożne i wyważone
– doniosłe na miarę epoki.
Uchwalona Konstytucja składała się z 11 rozdziałów
I. Religia panująca II. Szlachta Ziemianie III. Miasta i mieszczanie IV. Chłopi Włościanie
V. Rząd ,czyli oznaczenie Władz Publicznych VI . Sejm ,czyli Władza Prawodawcza VII. Król, Władza Wykonawcza VIII. Władza sądownicza IX .Regencja, X. Edukacja Dzieci Królewskich XI. Siła Zbrojna Narodowa.
W konstytucji zakreślono ramy nowego państwa-monarchii konstytucyjnej
i parlamentarnej. Zniesiono wolną elekcję, a tron miał stać się dziedziczny. Przewidziano powołanie rządu, tak zwanej Straży Praw z królem na czele. Rząd miał być organem władzy wykonawczej, natomiast Sejm i Senat miał przejąć pełnię praw ustawodawczych. Zniesiono liberum veto, zlikwidowano odrębność Korony i Litwy. Znaczne uprawnienia nadano mieszczanom a chłopi mieli znaleźć opiekę i oparcie w nowo powstałym rządzie. Konstytucja zakładała zwiększenie liczby wojska i zreformowanie sądownictwa.
Społeczeństwo Warszawy z wielką radością przyjęło nowy akt prawny wiwatując w stolicy na cześć twórców konstytucji : króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Ignacego Potockiego, Hugo Kołłątaja i Stanisława Małachowskiego. Ustawa Majowa obowiązywała 14 miesięcy. Przeciwnicy jej przy pomocy Rosji doprowadzili do wojny,
w wyniku której w 1793 roku nastąpił II rozbiór Polski.
Polacy, o swoją wolność i prawa musieli walczyć jeszcze przez wiele długich lat.
Uchwalona w 1791 roku Konstytucja stała się symbolem wewnętrznych sił narodu, zdolnego do politycznego odrodzenia się Do dziś aktualnie brzmią słowa poety :
Święta miłości kochanej Ojczyzny,
Czują Cię tylko umysły poczciwe!
Dla ciebie zjadłe smakują trucizny,
Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe!
Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,
Gnieździsz w umyśle rozkoszy prawdziwe.
Byle cię można wspomóc, byle wspierać,
Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać.
